ศูนย์วิทยาศาสตร์ท้องฟ้าจำลอง (Planetarium) 

         ศูนย์วิทยาศาสตร์ท้องฟ้าจำลองสวนนกชัยนาท ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2551           จากแนวคิดของนายอนุสรณ์ นาคาศัย นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดชัยนาท ในการพัฒนาด้านการศึกษาและเพิ่มพูนความรู้เกี่ยวกับดาราศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ภูมิศาสตร์และเพื่อรองรับการท่องเที่ยวที่กำลังพัฒนาไปอย่างรวดเร็วจนนำไปสู่แนวคิดการจัดทำศูนย์วิทยาศาสตร์ท้องฟ้าจำลองสวนนกชัยนาทขึ้น โดยได้รับพระบรมราชานุญาต ให้นำพระบรมฉายาลักษณ์พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 มาจัดแสดงภายในโซนดาราศาสตร์ไทย ปัจจุบันประชาคมดาราศาสตร์ในระดับสากลที่ศึกษาด้านสุริยุปราคายกย่องให้เป็น “พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย” (พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) ที่ทรงคำนวณการเกิดสุริยุปราคาเต็มดวงได้อย่างแม่นยำ เมื่อปี พ.ศ. 1868 ด้วยการเรียกสุริยุปราคาครั้งนั้นว่า “King of Siam’s Eclipse”  

        ศูนย์วิทยาศาสตร์ท้องฟ้าจำลอง สวนนกชัยนาท เริ่มดำเนินการก่อสร้างเมื่อวันที่     15 พฤศจิกายน 2551 โดยมีกำหนดแล้วเสร็จ วันที่ 10 กันยายน 2552 ภายในระยะเวลา 300 วัน ใช้งบประมาณในการก่อสร้าง 24,250,000 บาท มีขนาดพื้นที่อาคาร 330 ตารางเมตร และความสูงด้วยอาคาร 8 เมตร ภายในอาคารท้องฟ้าจำลอง ประกอบด้วยด้วยพื้นที่ 2 ส่วน คือ พื้นที่จัดแสดงนิทรรศการเพื่อให้ความรู้ด้านดาราศาสตร์และอวกาศ และพื้นที่ห้องฉายดาว ประกอบด้วยท้องฟ้าจำลองที่มีลักษณะโดมเอียง ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 5 เมตร สามารถรองรับผู้ชมได้ 40 ที่นั่งต่อรอบ ถือว่าเป็นท้องฟ้าจำลองที่ทันสมัย  มีความสามารถในการแสดงองค์ประกอบต่างๆ ทางดาราศาสตร์ ให้ภาพที่ชัดเจนครบถ้วนด้วยเครื่องฉายดาวได้เต็มโดยมีความสมบูรณ์แบบทั้งภาพ แสง สี เสียง นอกจากนี้ผู้ชมยังได้พบกับภาพยนตร์ 3 มิติ ที่ทันสมัยด้วยการดูผ่านแว่นตาแบบโพลาลอยให้ความรู้สึกเหมือนเราเป็นส่วนหนึ่งในเหตุการณ์ ด้านหน้าด้วยอาคารสะดุดตาด้วยรูปลักษณ์ไปกับนาฬิกาแดดแบบศูนย์สูตร (Equatorial Sundial) ที่สามารถอ่านค่าเวลาจากเงาที่เกิดจากเสียงอาทิตย์ ตั้งเด่นสง่าอยู่บริเวณด้านหน้าอาคารศูนย์วิทยาศาสตร์ท้องฟ้าจำลองสวนนกชัยนาท จึงเปรียบเสมือนห้องเรียนดาราศาสตร์อีกห้องหนึ่งที่เป็นแหล่งรวมความรู้และศึกษาเกี่ยวกับฟากฟ้าดวงดาว และดาราศาสตร์ให้แก่นักเรียน นักศึกษา นักท่องเที่ยวและประชาชนทั่วไป 

ศูนย์วิทยาศาสตร์ท้องฟ้าจำลอง สวนนกชัยนาท ก่อสร้างขึ้นมีวัตถุประสงค์ ดังนี้                                           

       1. เพื่อเป็นแหล่งทัศนะศึกษา และเป็นการเพิ่มศักยภาพทางการท่องเที่ยวของจังหวัดชัยนาทให้มีแหล่งท่องเที่ยวที่หลากหลายยิ่งขึ้น 

       2. เพื่อส่งเสริมการศึกษา และเพิ่มโอกาสด้านการเรียนรู้ให้แก่นักเรียนและเยาวชน ในการศึกษาและเรียนรู้ดาราศาสตร์ด้วยเทคโนโลยีสมัยใหม่นอกห้องเรียน 

       3. เพื่อเป็นแหล่งบริการความรู้ทางดาราศาสตร์ วิทยาศาสตร์โดยผ่านสื่อนิทรรศการและกิจกรรมการศึกษาต่างๆ ทำให้การพัฒนาบุคลากรของชาติ ในด้านดาราศาสตร์ วิทยาศาสตร์ โดยไม่มีข้อจำกัดในด้านวุฒิการศึกษา  

       4. เพื่อให้นักเรียน นักศึกษาและประชาชนทั่วไป เกิดเจตคติที่ดีต่อดาราศาสตร์และหันมาศึกษาวิชาดาราศาสตร์ให้กว้าวขวางยิ่งขึ้นและเกิดสังคมแห่งการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง 

       5. เพื่อส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ 

องค์ประกอบภายในของศูนย์วิทยาศาสตร์ท้องฟ้าจำลองสวนนกชัยนาท 

ภายในศูนย์วิทยาศาสตร์ท้องฟ้าจำลองสวนนกชัยนาท ส่วนของนิทรรศการดาราศาสตร์แบ่งเป็น 

        -  ท้องฟ้าจำลอง 

        -  โถงรับรอง 

       - นิทรรศการดาราศาสตร์พื้นที่การเรียนรู้ออกเป็น 8 โซน 

1. ห้องท้องฟ้าจำลอง  

        ห้องท้องฟ้าจำลอง จัดแสดงสิ่งต่างๆทางดาราศาสตร์ที่มีความหลากหลายรูปแบบ โดยภายในเป็นอาคารลักษณะเป็นโดมเอียง ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 5 เมตร สามารถรองรับผู้เข้าชมได้ 40 คนต่อรอบ ประกอบด้วยชุดอุปกรณ์ฉายภาพ สื่อการเรียนการสอน อุปกรณ์ต่างๆที่ทันสมัยเพื่อใช้ในการพัฒนากิจกรรมและทักษะกระบวนการทางดาราศาสตร์ตื่นตาด้วยการดูผ่านแว่นตาโพราลอยด์ เสมือนผู้ดูอยู่ในเหตุการณ์ ทำให้การเรียนรู้พื้นฐานความรู้ทางดาราศาสตร์ และเกิดทักษะด้านต่างๆทำให้รับรู้เรื่องราวของดาราศาสตร์อย่างชัดเจนและถูกต้อง 

2. โถงรับรอง  

        จัดแสดงแบบจำลองระบบสุริยจักวาล วงโคจรวงกลมดวงอาทิตย์และดาววิเคราะห์ทั้ง 8 ดวง ได้แก่ ดาวพุธ ดาวศุกร์ โลก ดาวอังคาร ดาวพฤหัส ดาวเสาร์ ดาวยูเรนัสและดาวเนปจูนแบบย่อส่วน เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 4,000 มิลลิเมตร รวมถึงส่วนแสดงแบบจำลองทรงกลมท้องฟ้า ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 700 มิลลิเมตร 

3. นิทรรศการดาราศาสตร์พื้นที่การเรียนรู้ออกเป็น 8 โซน ดังนี้ 

         โซนที่ 1 ดาราศาสตร์ไทย ให้ความรู้ทางด้านประวัติศาสตร์ไทย และพระอัจฉริยภาพทางด้านดาราศาสตร์ไทยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงได้รับการยกย่องในพระราชสมัญญานามว่า  “พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์” 

          โซนที่ 2 ระบบสุริยะและอวกาศ ให้ความรู้ถึงที่มาของจักวาล การเกิดสุริยะและมารู้จักกับระบบสุริยะจักรวาล พร้อมชมดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ 

          โซนที่ 3 ดวงดาวบนท้องฟ้า สำหรับศึกษาค้นคว้ากลุ่มดาวต่างๆบนท้องฟ้า ความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มดาวกับฤดูกาล 

          โซนที่ 4 เรียนรู้เรื่องดวงจันทร์ ดาวหาง และดาวตก 

          โซนที่ 5 รู้จักกับกล้องดวงดาว ชมภาพจำลองกล้องโทรทัศน์สำหรับศึกษาดวงดาวบนท้องฟ้าและดาวเคราะห์                                                                                                    โซนที่ 6 การเดินทางผ่านชั้นบรรยากาศ ทำความรู้จักกับชั้นบรรยากาศ และการสำรวจ ต่างประเทศ 

        โซน 7 มหัศจรรย์ดาราศาสตร์ ชุดสนุกกับคำถาม-คำตอบ เรื่องดาราศาสตร์และอวกาศสนุกกับระบบสัมผัสแห่งจินตนาการ 

        โซนที่ 8 สภาวะโลกร้อนกับการช่วยลดปัญหาโลกร้อน ให้ข้อมูลถึงการเกิดสภาวะโลกร้อน และพลังงานทดแทน ช่วยแก้ปัญหาภาวะโลกร้อนได้อย่างไร 

        ศูนย์วิทยาศาสตร์ท้องฟ้าจำลอง สวนนกชัยนาท ถือเป็นมิติใหม่ของการท่องเที่ยวรูปแบบใหม่ในการเป็นแหล่งเรียนรู้เชิงวิชาการทางวิทยาศาสตร์และดาราศาสตร์ ทำให้การเรียนรู้ดาราศาสตร์เป็นเสมือนเรื่องใกล้ตัวและผู้ที่มาเที่ยวชมรู้สึกสนุกสนานสบายใจและปลูกฝังให้เยาวชนหมั่นขยันศึกษาค้นคว้าหาความรู้เพิ่มเติมต่อไป